Choroby wątroby

Nie­alkoholowa stłu­szcze­niowa cho­roba wą­troby (NAFLD – non-alcoholic fatty liver disease) to w kra­jach rozwi­nię­tych naj­czę­stsza cho­roba wątroby i naj­czę­stsza przy­czyna przy­pad­kowo stwie­rdza­nej hiper­trans­amina­zemii. Cho­roba ta wy­stę­puje aż u ok. 20-30% doro­słej popu­lacji kra­jów roz­winię­tych, co zwią­zane jest bez­pośre­dnio z epi­demią otyłości.

Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby powstaje w wyniku odkładania się tłuszczu w wątrobie, co często opisywane jest w badaniu USG jako stłuszczenie wątroby o różnym stopniu nasilenia. Uważa się że u podłoża choroby leży tzw. insulinooporność, tzn. oporność tkanek organizmu na insulinę. Patomechanizm tej choroby jest podobny do występującego w cukrzycy typu 2, dlatego w jej leczeniu próbuje się wykorzystywać między innymi leki stosowane u diabetyków.

U chorych bardzo często stwierdza się cechy zespołu metabolicznego, który polega na występowaniu otyłości brzusznej, zaburzeń lipidowych (wysoki cholesterol i trójglicerydy) i węglowodanowych (tzw. stan przedcukrzycowy lub cukrzyca) oraz nadciśnienia tętniczego.

Warto podkreślić, że mimo że niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby w naturalny sposób łączy się z otyłością, może też występować u osób szczupłych.

Choroba może występować w dwóch głównych wariantach:
- częściej (ok. 70%) jako stłuszczenie proste - łagodna patologia nie cechująca się negatywnymi odległymi skutkami lub
- rzadziej (ok. 30%) jako niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby (NASH – non-alcoholic steatohepatitis), która to postać może prowadzić do rozwoju klasycznej marskości wątroby z powikłaniami i raka wątroby.

Wiele przypadków tzw. marskości kryptogennej (czyli powstałej z nieznanej przyczyny) związane jest właśnie z NASH-em. Szacuje się, że choroba stłuszczeniowa jest czwartą najczęstszą przyczyną transplantacji wątroby.

Niezwykle istotne jest więc rozróżnienie, z którą postacią choroby mamy do czynienia, a jedynym badaniem, które może odpowiedzieć na to pytanie (oraz ocenić stopień zaawansowania choroby) jest biopsja wątroby. Nie jest to jednak badanie konieczne u każdego chorego, a wskazania do jego wykonania ustala się indywidualnie. Progresja choroby do marskości jest związana przede wszystkim z aktywnością martwiczo-zapalną, której wykładnikiem są podwyższone enzymy wątrobowe, szczególnie ALT i AST. To właśnie chorych z podwyższoną aktywnością tych enzymów szczególnie chcemy leczyć z powodów hepatologicznych.

Oprócz powikłań wątrobowych (jak marskość czy rak wątroby) niezbicie wykazano, że występowanie choroby stłuszczeniowej wątroby zwiększa ryzyko zgonu z powodów sercowo-naczyniowych oraz nowotworów innych niż rak wątroby. Bardzo ważne jest więc całościowe, ogólnointernistyczne podejście do problemu pacjenta, gdyż tylko wówczas można liczyć na skuteczne postępowanie zmniejszające ryzyko wystąpienia odległych powikłań.

Podstawę leczenia stanowi modyfikacja stylu życia: nawyków żywieniowych oraz aktywności fizycznej. Bardzo istotne jest skuteczne leczenie współwystępujących problemów, jak zaburzenia lipidowe, cukrzyca czy nadciśnienie tętnicze. Doświadczony hepatolog może także zalecić stosowanie dodatkowego leczenia farmakologicznego zmniejszającego nasilenie zapalenia wątroby.