Choroby wątroby

Żylaki przełyku

Żylaki prze­łyku to zwią­zany z nad­ciśni­eniem w ukła­dzie żyły wro­tnej rozwój krą­żenia obo­cznego przez żyły żołądka i prze­łyku prowa­dzące do ich żyla­kowa­tego po­szerzenia.

Naj­cię­ższym powi­kła­niem zwią­zanym z obe­cno­ścią żyla­ków prze­łyku jest krwo­tok, nie­rzadko pro­wadzący do śmierci. Ponie­waż jedy­nym pewnym bada­niem wyklu­czają­cym lub po­twier­dzają­cym obe­cność żyla­ków prze­łyku i żołą­dka jest gastro­skopia, według naj­nowszych świa­towych wyty­cznych zaleca się wyko­nanie tego badaniu u każdego chorego z roz­pozn­aniem marskości wątroby niezależnie od przyczyny.

Stwierdzenie obecności żylaków, nawet jeśli nigdy nie wystąpił z nich krwotok, jest wskazaniem do rozpoczęcia ich leczenia. Istnieją dwie możliwe terapie: farmakologiczna oraz zabiegowa (zamykanie żylaków w trakcie powtarzanych zabiegów gastroskopii). Decyzję o wyborze sposobu leczenia podejmuje lekarz na podstawie zaawansowania zmian w gastroskopii oraz tolerancji terapii przez chorego.

Chorzy z marskością wyrównaną i aktywnym zapaleniem wątroby oraz bez żylaków we wcześniejszych badaniach powinni przechodzić gastroskopię co 2 lata, a ci z małymi żylakami corocznie. Chorzy z marskością wyrównaną, po wyleczeniu z przewlekłego zapalenia wątroby i bez żylaków przełyku powinni przechodzić gastroskopię co 3 lata, a ci z małymi żylakami co 2 lata.

Wodobrzusze

Wodobrzusze to powikłanie marskości wątroby i związanego z nią nadciśnienie w układzie żyły wrotnej prowadzące do gromadzenia płynu puchlinowego w jamie brzucha (w jamie otrzewnej).

Wodobrzusze pogarsza znacznie komfort życia chorego z marskością wątroby i może być przyczyną bezpośrednio zagrażających życiu sytuacji, takich jak zakażenie płynu puchlinowego czy niewydolność nerek (w przebiegu tzw. zespołu wątrobowo-nerkowego), które to stany wymagają hospitalizacji i nierzadko, mimo intensywnego leczenia, prowadzą do œśmierci.

Podstawą leczenia wodobrzusza jest odpowiednia dieta z ograniczeniem spożycia sodu (tzw. niskosodowa czy bezsolna), dlatego pierwszym krokiem do opanowania problemu jest konsultacja z wykwalifikowanym dietetykiem. Jednocześnie hepatolog zaleci przyjmowanie leków odwadniających, których dawkowanie musi pozostawać pod ścisłą kontrolą, tak by możliwie najlepiej opanować wodobrzusze, jednocześnie unikając działań niepożądanych związanych przede wszystkim z uszkodzeniem nerek.

W rzadkich przypadkach (przy prawidłowo prowadzonej terapii) tzw. wodobrzusza opornego wykonuje się cykliczne upusty płynu (w ramach hospitalizacji). Prawidłowo przeprowadzony zabieg jest niegroźny i dobrze znoszony przez chorych, może być z powodzeniem wielokrotnie powtarzany.

Encefalopatia

Encefalopatia, zwana także śpiaczką wątrobową, to powikłanie marskości wątroby związane z zatruciem mózgu przez substancje krążące we krwi, których chora wątroba nie jest w stanie zmetabolizować (czyli rozłożyć na niegroźne związki chemiczne).

Encefalopatia jest stanem znacznie pogarszającym komfort życia chorego z marskością wątroby i jego możliwość funkcjonowania w społeczeństwie. Jest powszechnym problemem wśród chorych z  zaawansowaną chorobą wątroby, choć jej natężenie może się bardzo różnić (od praktycznie niezauważalnych zaburzeń koncentracji po śpiączkę będącą bezpośrednim zagrożeniem życia)

Na świecie podnosi się obecnie problem tzw. minimalnej encefalopatii, która jest trudna do rozpoznania w standardowym badaniu lekarskim, co przyczynia się zarówno do pogorszenia jakości życia chorego jak i dodatkowych powikłań (np. urazów czy złamań powstających w czasie częstych upadków).

Odpowiednie leczenie farmakologiczne, wraz ze zrozumieniem istoty problemu przez chorego i jego rodzinę, polegające głównie na zapobieganiu zaparć właściwą modyfikację dawkowania leków w domu, wyraźnie poprawia jakość życia oraz zmniejsza częstość hospitalizacji. Są również inne formy leczenia, które mogą wyraźnie zmniejszyć ryzyko wystąpienia encefalopatii.

Konieczny podkreślenia jest fakt, że zalecana w przeszłości dieta niskobiałkowa obecnie odeszła do historii i jest przeciwwskazana, gdyż prowadzi ona do niedożywenia i dalszego pogorszenia stanu ogólnego chorego.

Rak wątrobowokórkowy (HCC)

Rak wątrobowokórkowy jest to nowotwór związany z przewlekłą chorobą wątroby, którego częstość występowania stale rośnie i który przyczynia się wyraźnie do skrócenia czasu przeżycia u chorych z marskością wątroby.

Ponieważ skuteczne leczenie (umożliwiające całkowite wyleczenie) możliwe jest tylko w przypadku niezaawansowanej choroby, bardzo ważne w opiece nad chorymi z marskością wątroby jest powtarzane co 6 miesiący badanie USG wątroby w poszukiwaniu ewentualnych nowych zmian ogniskowych. Do potwierdzenia pierwotnego raka wątroby najczęściej wystarczy badanie obrazowe z kontrastem (np. tomografia komputerowa).

W zależności od wielkości guza oraz zaawansowania choroby wątroby, hepatolog kieruje chorego na jedną z kilku możliwych terapii: chirurgiczną resekcję guza, transplantację wątroby, miejscowe niszczenie raka przy użyciu wysokiej temperatury lub alkoholu lub zabiegi radiologiczne polegające na odcięciu krwi dopływającej do guza czy systemowe leczenie farmakologiczne.

Niezwykle istotne jest indywidualizowanie wyboru terapii, tak by każdy chory mógł odnieść jak największe korzyści. Obecnie na świecie przyjęto schemat postępowania opracowany przez ośrodek w Barcelonie (tzw. BCLC).